Osiem burzliwych lat dobiegło końca. Arcybiskup Marek Jędraszewski idzie na emeryturę. O godz. 12 Nuncjatura Apostolska ogłosi nazwisko następcy. Podsumowujemy jego rządy – co zrobił dobrze, co źle, i dlaczego był jednym z najbardziej kontrowersyjnych hierarchów polskiego Kościoła
Kraków od ośmiu lat żył pod rządami jednego z najmocniejszych i najbardziej polaryzujących biskupów w historii archidiecezji. Arcybiskup Marek Jędraszewski prowadził politykę twardą, nie unikał konfliktów, budził emocje – zarówno wielkie uznanie, jak i gorącą nienawiść. Dzisiaj kończy się jego posługa. Papież Franciszek wyznaczył następcę. O tym, kto obejmie schedę po Jędraszewskim, dowiemy się w południe.
Kim jest Marek Jędraszewski?
Marek Jędraszewski urodził się 24 lipca 1949 roku w Poznaniu. Maturę zdał w 1967 roku w I Liceum Ogólnokształcącym im. Karola Marcinkowskiego. W młodości był oddanym kibicem Lecha Poznań.
Studiował w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu i na Papieskim Wydziale Teologicznym. Święceń kapłańskich udzielił mu 24 maja 1973 roku arcybiskup Antoni Baraniak. Po dwóch latach pracy jako wikariusz w parafii św. Marcina w Odolanowie koło Ostrowa Wielkopolskiego wyjechał do Rzymu na dalsze studia. Tam na Wydziale Filozofii Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego zdobył licencjat z filozofii w 1977 roku, a w 1979 – doktorat. Jego praca licencjacka o filozofii symbolu religijnego Paula Ricoeura zdobyła złoty medal Uniwersytetu Gregoriańskiego. Doktorat o relacjach międzypodmiotowych w filozofii Levinasa został wyróżniony złotym medalem Jana Pawła II.
----- Reklama -----
Po powrocie do Polski pracował jako adiunkt na Papieskim Wydziale Teologicznym w Poznaniu. W latach 1980-1987 pełnił funkcję prefekta Arcybiskupiego Seminarium Duchownego. W 1987 roku został redaktorem „Przewodnika Katolickiego”, a od 1990 roku – redaktorem naczelnym tego tytułu. W 1991 roku uzyskał habilitację na Wydziale Filozoficznym Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, a w 2002 roku otrzymał tytuł profesora nauk teologicznych.
Jak Jędraszewski trafił do Krakowa?
17 maja 1997 roku papież Jan Paweł II mianował Jędraszewskiego biskupem pomocniczym archidiecezji poznańskiej. Święcenia biskupie otrzymał 29 czerwca 1997 roku. Pełnił funkcję wikariusza generalnego, a także wikariusza biskupiego ds. nauki i kultury. Był przewodniczącym Wydziału Duszpasterstwa Akademickiego w Kurii Arcybiskupiej w Poznaniu.
11 lipca 2012 roku papież Benedykt XVI mianował go arcybiskupem metropolitą łódzkim. Ingres do katedry w Łodzi odbył 8 września 2012 roku. W 2013 roku papież Franciszek nałożył mu paliusz. Od 2014 roku pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski – pozycję tę zajmował aż do 2024 roku.
8 grudnia 2016 roku – w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny – papież Franciszek przeniósł go na urząd arcybiskupa metropolity krakowskiego. Jędraszewski został o tym poinformowany osobiście przez papieża już 28 listopada 2016 roku podczas wizyty w Rzymie. Ingres do katedry wawelskiej odbył się 28 stycznia 2017 roku. 22 października 2017 roku arcybiskup Salvatore Pennacchio, nuncjusz apostolski w Polsce, nałożył mu uroczyście paliusz w katedrze na Wawelu.
Jako arcybiskup metropolita krakowski automatycznie objął urząd wielkiego kanclerza Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. W czerwcu 2024 roku poinformował, że złożył rezygnację ze sprawowanego urzędu w związku z osiągnięciem wieku 75 lat – zgodnie z prawem kanonicznym. Papież Franciszek pozwolił mu jednak pozostać na stanowisku do czasu wyznaczenia następcy.
Co arcybiskup Jędraszewski robił dobrze?
1. Współpraca z samorządem i zaangażowanie w życie Małopolski
Jędraszewski dbał o dobre relacje z władzami regionu. W 2024 roku został uhonorowany Platynowym Medalem Polonia Minor za zasługi dla rozwoju Małopolski oraz wspieranie działań na rzecz regionu. Popierał ustanowienie św. Jana Pawła II patronem województwa małopolskiego. Brał czynny udział w ważnych uroczystościach patriotycznych i państwowych, budując obecność Kościoła w życiu publicznym.
2. Odznaczenia państwowe i uznanie za działalność publiczną
W 2023 roku prezydent Andrzej Duda nadał arcybiskupowi Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał także Medal 100-lecia Odzyskania Niepodległości (2018). Zdobył wiele nagród i wyróżnień – m.in. tytuł Małopolanina Roku 2017, tytuł Człowieka Roku Klubów „Gazety Polskiej” za rok 2019, Nagrodę im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia (2020), Nagrodę im. Sługi Bożego Jerzego Ciesielskiego (2020) oraz nagrodę Feniks Złoty Stowarzyszenia Wydawców Katolickich (2020).
3. Inwestycje w infrastrukturę kościelną i naukową
Jędraszewski wspierał budowę i modernizację obiektów archidiecezji. Jako wielki kanclerz Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie nadzorował realizację nowego kampusu na os. Ruczaj. Inwestycja obejmowała budowę nowoczesnego obiektu dydaktycznego oraz modernizację biblioteki. Obiekt ma zostać oddany do użytku pod koniec listopada 2025 roku. Kampus będzie dysponował aulą o nowoczesnej akustyce, przestrzeniami dydaktycznymi, pomieszczeniami dla pracowników naukowych, restauracją i udogodnieniami dla osób z niepełnosprawnościami.
Arcybiskup podjął także decyzję o budowie Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Zatorze jako jeden z owoców Roku Jubileuszowego 2025 w archidiecezji krakowskiej. Poświęcił odnowione apartamenty dla polskich studentów w Rzymie, w kościele św. Stanisława BM.
4. Praca z młodzieżą i wsparcie ruchów katolickich
Jędraszewski aktywnie angażował się w duszpasterstwo młodzieżowe. Prowadził coroczne Spotkania Młodych Archidiecezji Krakowskiej, organizował rozesłania młodzieży na Jubileusz Młodych w katedrze na Wawelu. Wspierał tradycyjne ruchy katolickie – Akcję Katolicką, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, Rycerzy Jana Pawła II. Brał udział w działalności Zrzeszenia Katolickiego „Civitas Christiana”.
5. Wprowadzenie zasad chroniących dzieci i młodzież
W 2021 roku wprowadził restrykcyjne wytyczne regulujące kontakty księży z nieletnimi. Zasady te ograniczały osobiste, nieformalne spotkania duchownych z dziećmi – m.in. zakazywały zaproszeń na plebanię czy rozmów o seksualności bez zgody rodziców. Celem było zwiększenie bezpieczeństwa i ochrona godności młodych osób.
6. Obrona tradycyjnych wartości i bezkompromisowość
Dla części wiernych Jędraszewski był symbolem konsekwentnej obrony katolickiej ortodoksji i tradycyjnych wartości. Nie uginał się przed presją mediów czy lewicowych środowisk. Manifestacje poparcia dla arcybiskupa gromadziły tysiące osób – wierni modlili się pod kurią, dziękując za „obronę Kościoła przed rewolucją kulturową”.
7. Działalność naukowa i publicystyczna
Jędraszewski jest autorem kilkudziesięciu książek i setek artykułów z zakresu filozofii, teologii i duchowości. Promował myśl Jana Pawła II, edukował wiernych przez homilie, wykłady i publikacje.
Co Jędraszewski zrobił źle?
1. Konflikt o parafię Mariacką – sprawa ks. Dariusza Rasia
Najbardziej kontrowersyjną decyzją Jędraszewskiego było usunięcie w 2023 roku ks. Dariusza Rasia z funkcji proboszcza bazyliki Mariackiej – najbogatszej i najbardziej prestiżowej parafii w Krakowie. Rasia ceniono zarówno wśród wiernych, jak i duchowieństwa. Jego odwołanie wywołało burzę – księża i świeccy zarzucali arcybiskupowi nadużycie władzy, arbitralność decyzji i walkę o kontrolę nad majątkiem parafii wartym setki milionów złotych. Sprawa trafiła do Watykanu. Część duchownych oskarżyła Jędraszewskiego o manipulowanie nuncjuszem i papieskimi strukturami.
Konflikt ten podzielił krakowskie środowisko kościelne. Wielu księży mówiło otwarcie o „nadużyciu władzy”, „zemście personalnej” i „polowaniu na czarownice”. Decyzja Jędraszewskiego stała się symbolem jego autorytarnego stylu zarządzania.
2. Zarzuty o autorytaryzm i personalne czystki w kurii
Od początku rządów Jędraszewskiego pojawiały się relacje o „czystkach” w strukturach kurii metropolitalnej. Arcybiskup usuwał ze stanowisk osoby związane z poprzednikiem – kardynałem Stanisławem Dziwiszem. W 2019 roku doszło do fali zwolnień w zespole prasowym kurii – ucierpiały przede wszystkim kobiety samotnie wychowujące dzieci. Sprawą zainteresował się Rzecznik Praw Obywatelskich, który badał, czy nie doszło do dyskryminacji.
Księża i świeccy zarzucali Jędraszewskiemu brak dialogu, eliminowanie głosów krytycznych, tworzenie „czarnych list” osób, które musiały opuścić archidiecezję. Wielu duchownych mówiło o atmosferze strachu i „czystej inkwizycji”. Część księży deklarowała chęć opuszczenia diecezji.
3. Ostre, homofobiczne i dzielące wypowiedzi
Jędraszewski zasłynął sformułowaniem „tęczowa zaraza”, które użył w 2019 roku podczas homilii z okazji 75. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. Parafrazując wiersz Józefa Szczepańskiego, określił tak „ideologię LGBT”. Słowa wywołały ogromną burzę – organizacje broniące praw osób LGBT złożyły zawiadomienie do prokuratury, a Sąd Apelacyjny w Krakowie uznał to sformułowanie za obraźliwe.
Arcybiskup regularnie atakował środowiska LGBT, określając je jako „neomarksistowską ideologię”. Wzywał radnych sejmiku małopolskiego do odrzucenia pieniędzy z Unii Europejskiej w imię walki z LGBT. Krytykował edukację seksualną, protesty Strajku Kobiet, zapłodnienie in vitro. W swoich wypowiedziach atakował także kobiety biorące udział w protestach przeciwko zaostrzeniu prawa aborcyjnego, mówiąc o „poniewieraniu kobiecej godności”.
W 2013 roku w trakcie mszy w Pabianicach mówił, że kwestionowanie swojej seksualności jest „obróceniem się przeciw rodzinie i posiadaniu dzieci”. Ostrzegał przed ideologią gender jako największym zagrożeniem dla cywilizacji.
W listopadzie 2025 roku na Wawelu mówił o „14 procentach Polaków, którzy nienawidzą Polski” – nawiązując do wyników wyborów. Takie wypowiedzi budziły zarzuty o upolitycznienie Kościoła i dzielenie wiernych.
4. Kontrowersje majątkowe – walki o kontrolę nad kościelnymi nieruchomościami
Jędraszewski wielokrotnie wdawał się w konflikty związane z majątkiem archidiecezji. Próbował przejąć kontrolę nad majątkiem Kapituły Wawelskiej. W 2023 roku pojawiły się doniesienia o planach sprzedaży zabytkowego kościoła św. Łazarza przy ul. Kopernika w Krakowie – obiektu wartego miliony złotych. Arcybiskup chciał 98-procentowej zniżki dla archidiecezji w transakcji z miastem.
W lipcu 2024 roku wybuchła afera wokół dekretu, którym Jędraszewski próbował podporządkować bazylików Mariacką bezpośrednio sobie – księża nazwali to „spiskiem za plecami papieża” i oskarżyli o wykorzystanie „bezkrólewie w Watykanie” (choroba papieża Franciszka).
Pojawiły się także kontrowersje wokół planów przekształcenia nieruchomości kościelnych w przedsięwzięcia komercyjne – m.in. hotele i restauracje.
5. Konflikt z miastem o tereny przeznaczone na park
Jędraszewski wnioskował do miasta o przekazanie działki przeznaczonej pod park miejski na budowę kościoła. Mieszkańcy protestowali, wskazując na brak terenów zielonych w okolicy.
6. Remont parafii dla siebie – zarzuty o komfort i przepych
W 2024 roku media informowały, że Jędraszewski planował zamieszkać w odnowionej parafii w centrum Krakowa – przy ul. Franciszkańskiej 3. Parafia przeszła kosztowny remont, a mieszkanie metropolity miało być urządzone z dużym przepychem. Wiernych oburzał kontrast między ascetycznym wizerunkiem hierarchy a luksusowymi warunkami życia.
7. Słaba komunikacja z wiernymi i brak dialogu
Jędraszewski był krytykowany za brak otwartości na dialog ze środowiskami świeckimi, naukowymi i medialnymi. Alienował się od znacznej części katolickiej opinii publicznej w Krakowie. Jego styl zarządzania opisywano jako „władczy”, „nieprzejednany” i „wykluczający”.
8. Kontrowersyjna wypowiedź o „rezerwatach dla białych Europejczyków”
Jędraszewski mówił o zagrożeniu, jakie stanowi migracja dla Europy, sugerując tworzenie „rezerwatów z białymi Europejczykami”. Wypowiedź ta została odebrana jako ksenofobiczna i rasistowska.
9. Usunięcie z kapituły medalu Cracoviae Merenti
W styczniu 2025 roku Rada Miasta Krakowa usunęła arcybiskupa Jędraszewskiego z kapituły medalu Cracoviae Merenti. Było to niecodzienne posunięcie, będące wyrazem sprzeciwu wobec działań metropolity i jego dzielących wypowiedzi.
Czy Marek Jędraszewski podzielil małopolski kosciół?
Arcybiskup Marek Jędraszewski to postać, która na zawsze zapisze się w historii krakowskiego Kościoła – ale nie tak, jak marzył. Jego rządy były czasem burzliwym, pełnym konfliktów, podziałów, sporów personalnych i majątkowych. Z jednej strony – ochrona dzieci, rozbudowa infrastruktury. Z drugiej – „tęczowa zaraza”, usunięcie ks. Rasia, czystki w kurii, zarzuty o autorytaryzm, upolitycznienie Kościoła, walki o majątek.
Bilans ośmiu lat to suma plusów i minusów. Jędraszewski chyba podzielił Kościół krakowski, bo zraził do siebie znaczną część duchowieństwa i wiernych. Oddalił od Kościoła młodych ludzi, którzy nie chcieli słuchać o „zarazie” i „ideologii”. Alienował środowiska naukowe, świeckie i dziennikarskie. Pozostawia po sobie archidiecezję, która potrzebuje przede wszystkim spokoju.
